Dette er et forsøk på å lette rettebyrden. "De trenger ikke alltid skrive stil", får vi høre hvis vi synes det blir mye å rette i norsken. Dessuten kan det kanskje være greit for elevene å ikke måtte produsere en hel tekst hver gang vi vil teste noen kompetansemål.
Jeg har prøvd å fokusere litt på verbbøying, ettersom dette er en snubletråd for så mange. I over et år nå har jeg lovet to norskklasser kake dersom ingen har bøyingsfeil i "å vere - er - var- har vore", men det er alltid noen som snubler og skriver f.eks "e", "har våre", "vært", eller andre kreative ting.
Og elevene spør på elevers vis: "Hvorfor må vi ha sidemål?!", nei, de spør egentlig ikke om det, de spør hvorfor de må skrive nynorsk de. De ser ikke poenget. Og jeg må ærlig innrømme at det blir vanskeligere og vanskeligere for meg å få øye på det også. Hvis jeg noen gang har sett det da.
"Det er ikke så forskjellig fra bokmål", "legg det opp mot dialekten din, men ikke skriv dialekt", "det er jo bare å pugge reglene", sier vi av og til. Vi som er fotsoldatene som skal forsvare og forklare sidemål. Men når det er så lett, hvorfor blir elevene aldri flinkere da?
Mye er sagt om den norske skolen og ressursene vi bruker og resultatene vi ikke får. Vi bruker mye ressurser på å lære elevene våre å beherske to utgaver av språket vårt, ville det ikke vært nok med en? Ville det ikke da blitt mer tid til noe annet?
Jeg ønsker ikke nynorsken bort, men jeg ønsker at sidemål skal bli et fremmedord, og at det skal holde med en karakter i norsk, der en kan vurdere både skriftlige og muntlige prestasjoner. Må gjerne hive inn noen tekster på det målet eleven ikke bruker til vanlig og, men å måtte skrive det feilfritt? Er ikke det å jobbe mot feil mål? Fokusere mer på å skrive hovedmålet sitt godt kanskje? Gudene vet det er vanskelig nok..
Språkrådet skal gjøre nynorsken enklere, de skal ta vekk klammeformer og ikke gjøre det så forvirrende, og dette er bl.a tenkt gjort for å gjøre språket mer brukervennlig for dem som har det som sidemål.
Tenker vi egentlig på hva det vil si å ha f.eks nynorsk som sidemål? Det betyr at du skriver de tekstene du blir tvunget til på dette målet, for så å aldri røre det igjen. Når man leser på språkrådet sine sider kunne en nesten tro at sidemål var noe folk forholdt seg til og tenkte over hvordan de brukte. Slik er det ikke. Sidemål er tvang og kommer neppe noensinne til å bli noe annet.
Tidligere har jeg blogget om stedøtrene mine som går på nynorskskole og om utfordringer det fører med seg. I dag da jeg kom hjem med hodet fullt av tanker om sidemål og nynorskopplæring ble jeg bedt om å øve diktat med den eldste. Hva finner jeg i teksten som hun skal øve etter? Verbbøyingsfeil. Jeg sier det igjen. Kan det være nok at vi rett og slett øver oss til å bli gode i ett mål? Gudene vet det er vanskelig nok.
Image: '2 ways to do everything'
http://www.flickr.com/photos/51035644987@N01/3732851541
Innlegg
20 kommentarer:
Du er dyktig :)
Enig! Nynorsk bør være en del av et nytt programfag "norsk fordypning." La elever som er motiverte, og som ønsker å fordype seg i norsk språk få ekstrapoeng slik de gjør i realfag!
Hilsen norsklærer på vgs. som hadde nynorsk som hovedmål ut gymnaset ;-) Det ble for tungvint!
Jeg er uenig med deg. Jeg mener at det å beherske to målformer gjør elevene til mer kompetente språkbrukere. De to skriftspråkene er ulike i grad av muntlighet, slik jeg ser det. Og dette synes jeg det er viktig å gjøre elevene bevisst på. Det dreier seg om mer enn formverket. Og så skjærer det i meg sånn prinsippielt at det ikke er sidemålet elevene (og skolen) vil til livs, men nynorsken. Så lenge vi har to offisielle skriftspråk, så ser jeg ingen annen løsning enn at vi må lære oss begge. Men jeg synes godt at antall karakterer i norsk kunne reduseres, og gjerne til en skriftlig karakter. Spørsmålet da blir jo eksamen. I ungdomsskolen hadde de jo et forsøk for et par år siden med delt prøve på norskeksamen, svært mislykka. Og forsvinner sidemål fra eksamen, så er det første skritt på veien til å begrave nynorsken, etter min mening.
@ Anonym. Så kjedelig når folk er anonyme, lov å skrive navnet sitt:)
@Johanne Hmm.. Hvis to målformer gjør oss til mer kompetente språkbrukere så grøsser jeg med tanken på hvordan vi ville vært med bare en...
Og jeg er ingen fiende av nynorsken, bare slik at det er sagt, jeg skrev hovedoppgaven min i nordisk på nynorsk og liker å skrive det,men sidemål og sidemålsundervisning slik den er i dag er jeg ikke komfortabel med.
Jeg jobbet i ungdomsskolen (den gangen på en nynorskskule) da de på eksamen skulle skrive begge tekstene på en dag, det var helt krise!
Enige om mye ser det ut til, bortsett fra effekten det har på oss som språkbrukere å ha to varianter av et språk.
Hadde fått en melding her som jeg valgte å slette. Er ikke så glad i anonyme meldinger så den er fjernet. Men, denne anonyme mente da at jeg "disser" elevene mine i bloggen. Det har selvsagt ikke vært meningen, men jeg tror det er viktig å løfte fram i lyset hvilke utfordringer vi, både elever og lærere møter på i skolehverdagen.
Eg er einig i det at det kan vere ein karakter i norskfaget. Det at man får ein individuell karakter i nynorsk, kan mange elevar oppleve som eit ekstra stort press. Eg syns ikkje at elevar må skrive på to målformer, men heller konsentrere seg om hovudmålet sitt. Når det gjeld elevar frå andre land, syns eg at dei heller skal konsentrera seg om å læra bokmål ordentlig, i steda for å læra enda eit skriftspråk. Med dette seier eg ikkje at eg ønske nynorsken vekk i norsk skule, men at det for eksempel kan bli lagt større vekt på historia rundt språket og ikkje terpe på skrivinga. Eg syns ikkje at nynorsk skal vere så gjeldande som den er i dag.
Hei Linn Gjerde.
Eg synast det er interessant dette du tar opp i innlegget. Eg visste ikkje at eg skulle bli lærar etter at eg slutta på vidaregåande. Mine dagar med nynorsk var over, trudde eg då... Eg går nå på mitt andre år på allmennlærarutdanninga, og vi har arbeidd ein del med nynorsk dette semesteret. Under ein time vi hadde med nynorskgrammatikk tenkjer eg, ja dette er vanskeleg, eg er framleis ikkje trygg på grammatikken. Vi hadde ein lærar denne timen som er glad i nynorsk, han sa til oss: ”De har jo hatt nynorsk i 7 år”, og ”det er ikkje noka som heiter eit sidemål og eit hovudmål, de har to hovudmål”.
Eg har tenkt på dette i ettertid. Ja, vi har hatt nynorsk i 7 år, vi har også hatt engelsk sidan 4 klasse på barneskulen. Kvifor meistrar eg då engelskgrammatikk betre enn nynorsk? Det kan vere fordi nynorsk- og bokmålgrammatikk er ganske likt. Som du skriv, det er jo berre å skriv på dialekt, men ikkje heilt. For elevar er kanskje det å skilje kvart einaste ord når dei skal skrive nynorsk det verste. Kan eg skriv dette, er det nynorsk eller bokmål? Eg trur det er med på å gjere det verre for elevar, men det er nok andre grunnar også..
Som du seier: ”Sidemål er tvang og kommer neppe noensinne til å bli noe annet”. Sterkt utsegn som mange kanskje vil vere ueinige i, men vi vil jo det beste for elevane våre. Skal dei slite seg ut på å pugge nynorsk grammatikk, eller skal dei bli betre på å skrive hovudmålet sitt? Mye øving i hovudmålet er eg sikker på at dei har mykje betre utbytte av seinare i livet.
Eg vil avslutte med å sei at du har mange gode poeng. Elevar bør bli gode nok i hovudmålet sitt, og ikkje halvvegs på det eine eller det andre. Eg kommer også til å synas det blir vanskeleg å forsvare nynorsk når eg blir lærer, fordi eg ikkje klarar å sjå den store nytten. At grammatikken blir meir og meir vatna ut hjelper heller ikkje på. Kva er poenget når dei lager fleire og fleire unntak i nynorsk slik at det blir meir likt bokmål. Kva tenkjer elevane om det?
Helsing Marte Mæland
Hei!
Mitt syn på nynorsk i skulen vil nok vere noko farga av at bokmål har vore mitt hovudmål, og at eg som kommande lærar også synast det vil vere vanskeleg å skulle forsvare det å skulle lære dette.
Eg vil starte med å skrive at eg har hatt nynorsk som sidemål i 12 år, og synast dette har vore heilt greit. Eg trur likevel at det er mange som kunne ha godt av å konsentrere seg kun om bokmål. Her tenkjer eg spesielt på dei som kanskje ikkje er så god i lesing og skriving, og også på elevar som kjem frå andre land (desse vil kanskje få fritak uansett). Eg trur, som Marte skriv, at desse elevane vil ha mykje betre utbytte av å bruke tida si på å forbetre eit mål, enn å kunne to mål halvvegs. Dessutan ser eg no at eg ikkje har hatt bruk for nynorsk på dei seks årene som har gått sidan eg gjekk i videregående skule, og eg trur sanneleg ikkje eg hadde brukt det videre heller om eg ikkje skulle bli lærar (eg skjønner likevel at visse yrker krev at offentlege dokument må skrivast på nynorsk, men trur heller ikkje dette strengt tatt hadde vore nødvendig).
Med det sagt, meiner heller ikkje eg at nynorsk skal heilt ut av skulen. Dette fordi nynorsk har ein stor plass i Noregs historie, og fortsatt står som ein av to målformer i dag. Eg meiner da at nynorskopplæringa kan komme på eit seinare tidpunkt enn det gjer no, eventuelt vere ei fordjuping det kan vere lov å velje for dei elevane beherskar bokmål særs godt. Eg trur dette kunne vere eit mogleg alternativ til korleis nynorsken lærast i dag.
Hei.
Eg synest det er interessant å sjå dei ulike meningane omkring plassen nynorsk skal ha i skulen. I likskap med fleire av dei andre som har kommentert, er eg også lærarstudent. Dette semesteret har vi skrivi utelukkande nynorsk. Personleg kjem eg frå Austlandet og meiner at nynorsk til dømes ligger fjernare fra mitt eiga talemål, enn for folk frå Vestlandet. Likevel, har eg eigentleg eit dårlegare grunnlag til å lære nynorsk?
Dette semesteret på lærarskulen har igrunn fått meg til å sjå at vi treng nynorsk. Du seier: "Må gjerne hive inn noen tekster på det målet eleven ikke bruker til vanlig og, men å måtte skrive det feilfritt?" Da spør eg, er ikkje det eigentleg spikeren i kista for nynorsken? Om Noregs ungdom ikkje skal lære og skrive korrekt nynorsk, vil ikkje da også språket etter kvart forsvinne? Kven skal føre språket vidare?
I innlegget til pacdaw_85 seier han at nynorsken er eit onde for dei som kjem frå andre land. Kva med å tenke litt annleis? I nynorskundervisninga er det ikkje lenger bare dei som slit med å skrive rett. Der ser vi at også dei som har norsk som morsmål slit med å få ting rett. Kanskje kan dette synast som ein tryggleik og vere inkluderande for våre nye landsmenn? Dette er sjølvsagt satt på spissen, men kanskje kan det synes slik for nokon.
Eg føler meg ikkje trygg på nynorsk sjølv, men eg sjer gode grunnar til å undervise i det i skulen og dermed også bevare det slik det er i dag.
Hilsen Fredrik Sanderød.
Hei,
Eg meinar at mykje av utfordringa vi har i dag når det gjeld undervisning i nynorsk, er holdninga til læraren. Eg har sjølv erfart, båe frå barneskulen og ungdomsskulen, at når vi skulle ha nynorskundervisning, så nærmast beklaga læraren seg for elevane. Vi fikk høyre at nynorsk var noko som vi måtte gjennom, og det var ikkje noko vi kunne gjere med det. Så vi måtte versågod bere gå igang med det. Dette gjer noko med holdninga elevane får til nynorsk. Ein lærar skal gjere elevane nyskjerrige og motiverte rundt eit tema, ikkje vere med på å lage negative holdningar! Ein har i dag mykje utruleg god litteratur å bruke i nynorskundervisninga som kan vere med på å skape leselyst og auke interesse for nynorsk. Det er bere å ta det i bruk!
Eg tykjer me skal fortsette å ha sidemål i skulen. Det å lære sidemål er med på å auke forståing for språk generelt, og det gjer elevane forberedt på ein kvardag der båe skriftspråk er tatt i bruk!
Eg tykkjer du har ein del gode poeng, men bokmål er ikkje hovudmålet til alle i Noreg. Det som hadde vore ein fordel for alle partar er om nynorsken også blei tatt i bruk litt oftare i media og i litteratur. Det er den vaksne generasjonen med foreldre, lærarar og politikare som er med på å skape ein fordom for nynorsk. Har vi ein vennlegare og betre innstilling i forhold til nynorsken, er dette med på å skape lyst til å lære nynorsk. Om man går tilbake i tid ser man at bokmål tidlegare heit dansknorsk. Poenget mitt er at det er våre haldningar som er med på å skape fordommar kring nynorsken, og når det er fordommar mot han er det heller ikkje så interessant å lære han. I LK06 står det at man skal kunne desse to målformene like godt etter endt 10. klasse. Det er difor opp til læraren kor godt man lærer dei ulike skriftspråka. Difor bør elevane så tidleg som mogleg lære seg dei to skriftspråka og ha kvar sin karakter i dei når den tid kjem. Dette er då min meining :)
Kjetil D
Hei!
Eg har hatt nynorsk som hovudmål i alle år på skulen, og er glad for det. Likevel har eg hatt nytte av sidemålet mitt som har vore bokmål, både når det gjeld skulegang og anna. Eg tykkjer personleg at det er bra at vi lærer oss begge skriftspråka, når det er slik at vi ha to.
Kanskje er løysinga at vi burde ha enda meir sidemål undervisning i skulen, slik at det vil bli lettare for elevane å lære to skriftspråk. Det er når elevane får bruke språket at dei lærer, då hjelp det ikkje å ha sidemål berre ein liten del av skuleåret. Kanskje må ein leggje opp til at elevane skal skrive sidemål over ein lengre periode, og ikkje berre når dei skal skrive stilar på heildagsprøver. Faktum er at vi har to offisielle skriftspråk og da må vi lære oss begge. Eg tykkjer det er trist at det er nynorsken så mange vil begrave. Kanskje burde ein ha meir om historia til nynorsken i skulen, for at elevane skal få ei større forståing for språket. Personleg meiner eg at mange elevar ikkje lærer seg verken det eine eller andre skriftspråket godt nok, dei lærer litt av begge. Det merkar eg med meg sjølv også, eg kan begge skriftspråka til dels, men slit med grammatikken. Det er vanskeleg for elevar å skulle lære seg to så like skriftspråk, samtidig som dei skal skilje mellom dei. Noko må gjerast, definitivt.
Eg synast du har eit interessant innlegg her, og eg synast sjølv eg sliter med nynorsk når eg skriv det. Eg har ikkje brukt nynorsk siden vidaregåande, men som lærarstudent må eg byrje bruka det igjen. Eg merkjer eg synast det er vanskelig, og når eg tenkjar etter så har eg hatt nynorsk i mange år, men sliter fortsatt med det. Eg veit at det er mange elevar som sliter med nynorsk, og eg trur det har noko med dei forskjellige reglane og unntaka for skriftspråket. Sjølv har eg aldri brukt nynorsk når eg skriv, med unntak av oppgaver som eg må gjere. Eg har ingen problem med å forstå nynorsk når eg les, men når eg skriv det, så må eg tenkje meg nøye om for kvart ord.
Eg skjønar at det er mange elevar i dag som foretrekker bokmål framfor nynorsk. Det norske samfunnet har størst fokus på bokmål og ein finner ikkje mykje som er skreve på nynorsk. Elevar blir vokst opp med bokmål og det er derfor lettare å velje bokmål framfor nynorsk. Sjølv synast eg det er enklare å bruke bokmål siden det er det skriftspråket eg har brukt heile livet. Men nynorsk er ein del av det å vere norsk, og nynorsk er ein blanding av alle dialektane i heile landet samla til eitt skriftspråk.
Kva om ein kunne velje korleis skriftspråk ein kunne ha og lære seg det skikkeleg? Hadde elevane blitt flinkare til å skrive norsk viss dei hadde eitt skriftspråk og ikkje to?
Hilsen Annette M.
Enig i mykje av det som blir sagt, og det som du fortel om korleis elevane oppfattar nynorsk kjenn eg meg igjen i fra min eigen skolegang. No i skrivande stund les eg sjølv til nynorsk eksamen på lærerhøgskolen. Tankar eg har gjort mens eg har forebud meg er at eg skulle ønskje ein lærte skrifspråka meir sidestilt, slik at læringa hadde vore meir jamn. Da trur eg at elevane hadde fått eit anna forhald til nynorsken, og kanskje fått ein større kjensle av meistring.
Hilsen lærarstudent.
Hei, Linn Gjerde!
Eg synest du tek opp ei svært interessant problemstelling. Same kva man meiner eller ikkje meiner om kva slags rolle nynorsk skal ha i skulen, finnst det ikkje tvil om at det ikkje verkar slik vi praktiserar det i dag. Personleg er eg tilhengjar av nynorsk, men det trur eg er på tross av sidemålsundervisinga i grunnskulen og vidaregåande. Eg gjekk på skule i Oslo, og hadde ikkje mykje til overs for nynorsk på den tida. Etter kvart som eg har vorte eldre, har eg starta å setje pris på nynorsk, men eg kan sjå mange utfordringar. Om vi framleis ynskjer å ha to hovudmål i Noreg, er vi nøydt å gjere noko annleis. Fyrst og fremst er nynorsk nøydt å vere ein større del kvardagen vår. Det kan ikkje berre vere slik at ein knapt møtar nynorsk før ein plutseleg skal ha eigen karakter i det på skulen. Til dømes: grunnen til at dei aller fleste er betre i engelsk enn i nynorsk er fordi dei møter engelsk kvar dag, heile tida. Slik er det diverre ikkje med nynorsk. Om nynorsk skal bli ein del av kvardagen vår, må det ein enorm satsing til frå staten si side. Då må det nok meir til enn eit krav om at NRK skal bruke 25 prosent nynorsk i sendingane side.
Hei
Eg har aldri vært fan av nynorsk, eg klarte aldri å sjå poenget med faget. du seier du slit med å sjå det sjølv du som er lærer. Kanskje er det nettopp det som er problemet også, at lærarane ikkje klarer å komme med gode nok grunnar for å lære nynorsk for elevane. Korleis kan ein da forvente at elevane kan akseptere nynorsk som ein del av norskfaget?
Ein muligheit kan være å starte med nynorsk tidligare i skulelaupet og kanskje ikkje som eit eiga fag, men at ein lurar det inn i andre fag og samanhenger utan at ei sei at no ska me ha nynorsk. Når elevane har jobba med nynorsk før dei kjem på ungdomsskulen bli det kanskje ikkje et like stort sjokk når dei plutseleg skal lære grammatikk og få karakter i faget.
Når vi begynte med nynorsk undervisning på lærarskulen her i haust, var det ein av forelesarane som meinte at nynorsk ikkje kunne vere noko problem for oss. Vi har jo minimum hatt 7år med nynorsk igjennom skulelaupet vårt. Men det stemmar verkeleg ikkje. Nynorsk undervisning va det minimalt av. Dei einaste gongane vi hadde nynorsk, var i ein skuletime før kvar nynorsktentamen. Korleis skal ein kunne bli god i nynorsk av det? Eg skulle ønske at det berre var eg som hadde ein dårleg norsklærar som eg kunne skylde på. Men dessverre høyrer eg om mange som har hatt det akkurat slik som meg.
Eg har akseptert at nynorsk er noko vi ikkje kjem utom. Så da er det berre å gjere det beste ut av det. Eit av argumenta for nynorsken er at med å jobbe med nynorsken (eller sidemålet) blir ein meir bevisst på det grammatiske ved eit språk, som igjen er med å gjere det lettare å lære andre språk. Skal vi først ha nynorsk bør det gjeres ordentlig. Det er like viktig at elevane får ein mestringkjennsle når dei jobbar med nynorsk, som det er når dei jobbar med andre ting. Men kanskje er det dette ein av grunnane til at så mange mislikar nynorsk? Fordi det blir lagt for lite vekt på det og jobba for lite med det til at elevane føler dei oppnår mestring? Ein vil jo ikkje jobbe med noko ei slit med.
Karine
Eg har aldri vore glad for å lære nynorsk på skulen, men eg begynner no å forstå kvifor det er eit fag i skulen. Nynorsk er ein del av vår kulturarv og det er i dag fleire offentlege stillingar som krev at du kan skrive nynorsk. Eg meinar at det vil vere diskriminerande om nynorsk ble fjerna frå skulen. Det er i dag tre fylker som har nynorsk som offisielt skriftspråk medan det er to som har bokmål som offisielt skriftspråk, resten av fylka stellar seg nøytrale. Det er altså fleire som fylkar som har nynorsk som offisielt skriftspråk enn bokmål. Eg meinar derfor at å fjerne nynorsk frå skulen kan samanliknas med å fjerne samisk frå samisktalande barn.
Nynorsk er flott å lese, og eg håpar det vil fortsette og vere i skulen framover.
Maren
Legg inn en kommentar